అమ్మ ఒడి

1989 లో బ్యాటరీ ఫ్యాక్టరీ స్థాపించటానికి, నేను దాదాపుగా 16 లైసెస్సులూ, అనుమతులూ, NOC లూ తీసుకోవాల్సి వచ్చింది. అచ్చంగా ‘శివాజీ’ సినిమాలో, రజనీకాంత్ తీసుకోవాల్సి వచ్చినట్లుగా! అదే ఇప్పుడు ఓ బార్ లేదా పబ్బు ప్రారంభించాలంటే... ఇందులో పదోవంతు శ్రమ కూడా అక్కర్లేదేమో! నేనైతే అప్పట్లో వివిధ రకాల డిపార్టమెంట్ల చుట్టూ ఒకటికి పదిసార్లు తిరిగి.... అనుమతులు పొందాల్సి వచ్చింది. వాటిల్లో...

1]. చిన్న తరహా పరిశ్రమ గుర్తింపు. [Small Scale Industry Registration. SSI అంటారు.] జిల్లా పరిశ్రమల కేంద్రం జారీ చేస్తుంది. ఇది నాకు కొంత సులభంగానే దొరికింది. ప్రోత్సాహకరంగానే ఇవ్వబడింది.

2]. APSEB [అప్పట్లో ‘ట్రాన్స్ కో’ ని ఇలాగే పిలిచేవారు.] నుండి విద్యుత్ సరఫరా కోసం Letter of Committment తీసుకోవాల్సి వచ్చింది. సదరు ఫార్మాలిటీస్ తర్వాత ముందుగా వాళ్ళ అనుమతి లేఖని, తర్వాత విద్యుత్ సరఫరా కనెక్షన్ ని ఇచ్చారు. అందుకు నాకు చాలా సమయం, డబ్బు, శ్రమా ఖర్చయ్యాయి. అది అప్పట్లో [ఇప్పట్లో కూడా నేమో] ఎవరికైనా తప్పని తిప్పలే!

3]. నా ఫ్యాక్టరీ ఏ గ్రామ పరిధిలోకి వస్తుందో, ఆ పంచాయితీ నుండి, NOC [No Objection Certificate] పొందాలి. దీనికి సర్పంచి నన్ను విసిగించలేదు. ‘వాళ్ళ గ్రామం అభివృద్ది లెక్కలోకి వస్తుంది, తమ గ్రామస్తులకి ఉపాధి అవకాశాలుంటాయి’ అన్న దృష్టితో, అతడు నాకు సహాయం అందించక పోయినా, అడ్డంకులు సృష్టించలేదు.

అయితే బీడీవో, వీడీవోలు బాగానే తిప్పుకున్నారు. ఉదయాన్నే వెళ్తే తప్ప దొరకరు. తర్వాత గుంటూరు టౌన్ కెళ్ళిపోతారు. గుంటూర్లో దొరకరు. నాలుగైదు సార్లుగా నెలపాటు తిరిగి, సదరు కాగితం పుట్టించుకున్నాను. డబ్బు బహుమతి మామూలే! అలా తిప్పించుకోవటం అదో అహం సంతృప్తిగా ఉండేది, అప్పటి ప్రభుత్వ ఉద్యోగుల్లో చాలామందికి.

4]. ఇదే విధంగా.... పెదకాకాని మండల ఎమ్మార్వో నుండీ అనుమతి పత్రం పొందాలి. పదిసార్లు కార్యాలయం చుట్టూ తిరిగి సంపాదించాను. ఇంతా చేసి, తీసుకున్న లంచం అయిదు వందలే! కానీ పదిసార్లు తిరిగాల్సి వచ్చిన ప్రయాణపు పెట్రోలు ఖర్చు తడిసి మోపెడయ్యింది. వాళ్ళ పనులు వాళ్ళకుండటం సహజం.

అయితే దొరికినప్పుడు కూడా... ‘పాపం చాలా సార్లు తిరిగారు’ అన్న concern ఏమీ చూపించేవాళ్ళు కాదు. ఏదో వంక పెట్టి, మరోసారి రమ్మనే వాళ్ళు. అప్పట్లో సెల్లుఫోన్లు లేవు. లాండ్ లైన్లు అధ్యాన్నంగా నడిచేవి. అందుచేత ఫోనులో అప్పాయింట్ మెంట్ లేదా ఆఫీసులో ఎప్పుడుంటారో ఆనుపానులు తెలుసుకుని, కలుసుకునేందుకు వెళ్ళే అవకాశం ఉండేది కాదు.

ఫోనులో అటెండర్లు సరిగా జవాబు చెప్పరు. బక్షీసులు, అంటే టీ కి డబ్బులు అందుకున్నప్పుడు ‘సలాం’ కొడతారు గానీ, తర్వాత మామూలే! మాకే కాదు, మాలాంటి ఎవరికైనా ఇవే అనుభవాలు ఎదురౌతాయి. ప్రభుత్వ కార్యాలయాల అడ్మినిస్ట్రేషన్ తీరీ అలా ఉండేది. దాన్ని రెడ్ టేపిజం అని పిలవనీ, అలసత్వ అని పిలవనీ, లంచగొండితనం అననీ, సదరు ప్రభుత్వ ఉద్యోగులలో అధికుల దృక్పధం[attitude] ఇలాగే ఉండేది.

5]. డిపార్ట్ మెంట్ ఆఫ్ ఫ్యాక్టరీస్ అండ్ బాయిలర్స్ నుండి అనుమతి పత్రం - ఇది నాకు తేలికగానే లభ్యమైంది. అప్పట్లో అక్కడ ఉన్న ఉన్నతాధికారి నిజాయితీ పరుడు. పైసా లంచం తీసుకోకుండా, తిప్పించుకోకుండా, ఏ ప్రతిఫలమూ ఆశించకుండా, అనుమతి పత్రం ఇచ్చాడు.

6]. VGT ఉడా [అంటే విజయవాడ, గుంటూరు, తెనాలి పట్టాభివృద్ది సంస్థ] నుండి NOC తీసుకోవాల్సి ఉంది. వీళ్ళు గుంటూరులో, ACB ఉన్నతాధికారి సాయిబాబా నే ‘అడ్మినిస్టేషన్ పరంగా, ఏడిపించి ఏడు చెరువులు నీళ్ళు తాగించారనీ, తాను వేరేవాళ్ల ద్వారా తన చిన్న ఇంటికి అనుమతి పత్రం పొందాననీ’ ఏసీబీ అధికారే చెప్పాడు. ఈ విషయం గురించి గత టపాల్లో వివరించాను. అంతటి ఘనులు ఉడావాళ్ళు! తిరుపతి, హైదరాబాద్ [TUDA, HUDA]... ఎక్కడైనా వీళ్ళింతే! ఇక వాళ్ళ నుండి NOC పొందటానికి ఎన్ని విజిట్స్ చేసి ఉంటానో ఊహించ గలరు.

7]. రోడ్లు భవనాల శాఖ నుండి నిరభ్యంతర పత్రం [No Objection Certificate] తీసుకోవాల్సి వచ్చింది. అందుకోసం సదరు డిపార్ట్ మెంటు వారికి, నేను ‘భవిష్యత్తులో వాళ్ళు రోడ్డు విస్తరించ దలిచినపుడు, అవసరమైతే నా ఫ్యాక్టరీ భూమిని వాళ్ళిచ్చిన ధర పుచ్చుకొని అప్పగిస్తానని’ ఒప్పందపత్రం [under-taking letter] వ్రాసి ఇవ్వాల్సి వచ్చింది. ఇందుకోసం నోటరీ సంతకాలనీ, అదనీ ఇదనీ, బాగానే శ్రమపడాల్సి వచ్చింది. ఒకటికి పదిసార్లు తిరగాల్సి వచ్చింది. అవన్నీ ఉంటేనే గానీ, బ్యాంకు ఋణాలు రావు మరి!

8]. కాలుష్య నివారణ మండలి [Pollution control Board] నుండి నిరభ్యంతర పత్రం [NOC] తీసుకోవాల్సి వచ్చింది. అసలు వీళ్ళంత సమాజ కాలుష్యకారులు మరొకరుండరు.

9]. నేను బ్యాంకులకు సెక్యూరిటీగా ఇస్తున్న ఆస్తుల విలువ కట్టించటం,

10]. అడంగళ్ కాపీలు

11]. అస్థి రిజిస్ట్రేషన్ హక్కుల కాపీ [Title Dead]లపై న్యాయ సలహాతో కూడిన స్పష్టీకరణలు, బ్యాంకుకు పొందుపరిచాను.

12]. నా బ్యాటరీ ఉత్పత్తికి ట్రేడ్ మార్క్ ను, చెన్నైలోని జోనల్ కార్యాలయంలో రిజిస్టర్ చేయించాను.

13]. ఫ్యాక్టరికీ కావలసిన నీటి వసతి కోసం బోరు వేయిస్తే... `అందులో నీళ్ళు పడతాయని, నీటి లభ్యత భవిష్యత్తులో దశాబ్దాల పాటు ఉంటూందనీ' భూగర్భ జల వనరుల శాఖ నుండి హామీ పత్రం [certificates], తీసుకున్నాను.

దాదాపు 20 ఏళ్ళు గడిచినందున, మరింకో 3 పత్రాలు సరిగా గుర్తు రావటం లేదు.

అయితే... పైన ఉదహరించిన ఒక్కో అనుమతి పత్రం కోసం, పరిగణించదగినంతగా... సమయాన్ని, శ్రమనీ, డబ్బునీ వెచ్చించాను. ఒకటికి పదిసార్లు తిరిగితే గానీ ఏ పనులూ కాలేదు.

ఇంత తిప్పట, చికాకులు చూస్తే ‘ఓ పరిశ్రమ పెడతానంటూ సామాన్యులెవరూ ముందుకు రాకూడదు’ అన్నట్లే ఉండేది ప్రభుత్యోద్యోగులలో కొందరి వ్యవహార సరళి! రాజకీయ, వ్యాపార లేదా ఉన్నతాధికార నేపధ్యం ఉన్న కుటుంబంలో నుండి వచ్చేవారికి, ఏమైనా సులభంగా పనులుయ్యేవేమో గానీ, నా తోటి వాళ్ళు, నాలాగే ఇబ్బందులు పడటాన్నే చూశాను నేను.

‘ఒకసారి ప్రభుత్వ ఉద్యోగం సంపాదిస్తే చాలు, జీవిత లక్ష్యం నెరవేరినట్లే. జీవితానికీ భద్రత చేకూరినట్లే!’

తమ దగ్గరికి పనులు నిమిత్తమై వచ్చే వాళ్ళ పట్ల నిర్లక్ష్యం ఉండేది చాలామంది ఉద్యోగుల దగ్గర! ఇక పరిశ్రమ స్థాపనకై వచ్చేవాళ్ళు, వాళ్ళకి తమ అవసరాలు తీర్చే కల్పతరువుల్లాగా కనబడేవాళ్ళు! అలాగయ్యీ అవినీతిలోనూ సూటిదనం ఉండేది కాదు. లంచం తీసుకున్నా సరే, "ఏదో దయతలచి పనిచేస్తున్నాం" అన్నట్లుండేది ధోరణి.

ఈ విధంగా ఎన్నో చికాకులు, సమస్యలు భరించి పరిశ్రమ స్థాపించినందున, ఓసారి NISIET లో మా కోర్సు డైరెక్టరు, తన బంధువైన ఓ అమ్మాయి... ‘భారతదేశంలో ప్రస్తుతం [అంటే 1990-91లో] ఔత్సాహిక పారిశ్రామికవేత్తలు ఎదుర్కొంటున్న సమస్యల గురించి’ పరిశోధన చేస్తుంటే... కేస్ స్టడీ కోసం ఆమెను నా దగ్గరికి పంపించారు. కర్ణాటకకు చెందిన ఆ అమ్మాయికి, మా ఇంట్లోనే వసతి కల్పించి, ఓ వారం పాటు నా అనుభవాలన్నీ చెప్పాను. ఆమె అడిగిన సందేహాలన్నీ తీర్చాను.

నా పేరు ‘వర్ష’ గానూ, నా ఫ్యాక్టరీ పేరు ఇండియన్ బ్యాటరీ ఇండస్ట్రీస్ ను, ‘భారత్ ఇండస్ట్రీస్’ గా మార్చి, ఆమె థీసీస్ సమర్పించింది. ఓ ఏడాది తర్వాత, ఆమెకు డాక్టరేట్ తో పాటు, గోల్డ్ మెడల్ వచ్చిందని నాకు లేఖ వ్రాసినప్పుడు, ఎంతగానో సంతోషించాను. ‘ఔత్సాహిక పారిశ్రామిక వేత్తగా నా అనుభవాలు మరికొందరికి పరిస్థితుల పట్ల అవగాహన కలిగించగలవు కదా!’ అనిపించింది.

ఈ విధంగా, ఔత్సాహిక పారిశ్రామికవేత్తగా, నా జీవన ప్రయాణంలో... నేను ఎందరో అవినీతిపరులనీ, పరమ నీచ ప్రవృత్తి కలవారినీ చూశాను. అదే విధంగా... నిజాయితీ పరులనీ, తమ పనిపట్ల నిబద్దత గలవారిని, సామాజిక బాధ్యతా, స్పృహా గల వారినీ చూశాను.

ముందుగా నా పాజిటివ్ అనుభవాలని వివరిస్తాను. ప్రభుత్వోద్యోగుల నుండి, ఇతరుల నుండి... ప్రోత్సాహాన్ని, సహాయ సహకారాలని అందుకున్న అనుభవాలవి! అవి కొన్నే గనుక, ముందుగా వాటిని వివరిస్తాను.

మరిన్ని విషయాలతో తదుపరి టపా.
అందాకా అమ్మ కడుపు చల్లగా అందరికీ మంచి జరగాలి.
సర్వేజనా సుఖినో భవంతు!